Nosacz sundajski jest bohaterem wielu memów. Internauci docenili wyjątkowy wygląd tych małp. W szczególności duży, zwisający nos oraz spojrzenia i miny często przypominające te u ludzi. Co ciekawe, jak ustalili polscy badacze, popularność memów z nosaczami przyczyniła się do finansowego wsparcia ochrony tego gatunku.
Co warto wiedzieć o nosaczach sundajskich? W poszukiwaniu ciekawostek o nich ruszamy do bujnych lasów deszczowych na wyspie Borneo (Azja Południowo-Wschodnia). Właśnie tam znajdują się naturalne środowiska nosacza. Jest to gatunek endemiczny, co oznacza, że zamieszkuje tylko jeden region.
Dlaczego nosacze sundajskie mają takie duże nosy?
Zacznijmy od wyjaśnienia kwestii nosów nosaczy. To w końcu ich najbardziej charakterystyczna cecha. Właśnie nim zawdzięczają swoją nazwę, a przy okazji popularność w internecie. Może trudno w to uwierzyć, ale samce wykorzystują swoje mięsiste, obwisłe nosy, aby przyciągnąć partnerki. Naukowcy zauważyli, że te ogromne narządy węchu tworzą komorę echa, która wzmacnia nawoływanie, robiące wrażenie na samicach. Tym samym nosacze odstraszają rywalizujące z nimi samce.
Warto podkreślić, że długi, wiszący nos zdobi wyłącznie samce. Płeć przeciwna ma nos krótki i zadarty. Na tym nie kończą się różnice w ich wyglądzie. Samiec jest prawie o połowę większy od samicy i waży do 24 kg.
Głośny jak nosacz sundajski
Swoją drogą, nosacze sundajskie to dość głośne zwierzęta. Wydają różne okrzyki i wokalizacje do komunikowania się w swojej grupie i z sąsiadami. Skala ich okrzyków jest dość szeroka i obejmuje „trąbienia”, chrząknięcia oraz wysokie piski. Każdy z nich służy określonemu celowi, takiemu jak sygnalizowanie niebezpieczeństwa lub ustanowienie dominacji.
Małpy te żyją bowiem w grupach składających się zazwyczaj z jednego dominującego samca, kilku samic i ich potomstwa. Taka „rodzina” może liczyć nawet trzydzieści osobników. Pomimo hierarchii struktura społeczna jest stosunkowo płynna, a samce czasami zmieniają grupy, aby uniknąć konfliktów.
Ile żyje nosacz sundajski?
Na wolności nosacze sundajskie żyją zazwyczaj od około 15 do 20 lat. W niewoli nosacz sundajski może żyć dłużej, nawet około 23 lat. Ich naturalnymi wrogami są między innymi krokodyle słonowodne i lamparty. Z kolei młode i chore osobniki mogą być też narażone na ataki większych ptaków, takich jak sowy czy orły. Zagrożeniem dla nosaczy są też ludzie, nie tylko z uwagi na wylesianie Borneo. Niektórzy rdzenni mieszkańcy uważają małpie mięso za przysmak.
Niemowlęta pozostają blisko matki przez mniej więcej rok. Samce osiągają dojrzałość po około 7 latach.
Tak żyje nosacz sundajski
Dieta nosacza sundajskiego składa się głównie z liści, nasion i niedojrzałych owoców. Czasami w ich menu pojawiają się również owady. Wyspecjalizowany żołądek pozwala im trawić liście toksyczne dla innych zwierząt. Co ciekawe, nosacze z Borneo mają żołądek komorowy podobny do krowiego. To pomaga w rozkładaniu włóknistego materiału roślinnego.
Małpy te są wysoce przystosowane do nadrzewnego trybu życia. I rzeczywiście, większość czasu spędzają na drzewach. Rzadko schodzą na ziemię. Ich długie, błoniaste palce u rąk i nóg ułatwiają poruszanie się po gęstym baldachimie koron drzew dżungli.
Podobnie jak wiele gatunków żyjących na Borneo, nosacze sundajskie również stoją w obliczu zagrożeń wynikających z niszczenia ich siedlisk poprzez wylesianie. Dotyczy to głównie plantacji oleju palmowego. Obecnie prowadzone są działania na rzecz ochrony pozostałych siedlisk i utworzenia korytarzy łączących fragmentaryczne obszary leśne. Ma to umożliwić swobodne poruszanie się naczelnym.
W ciągu ostatnich 40 lat populacja nosacza sundajskiego gwałtownie spadła. Obecnie gatunek jest chroniony przed polowaniem na Borneo / Shutterstock
Niepewna przyszłość nosaczy sundajskich
Z powodu utraty siedlisk i polowań nosacz sundajski jest określany jako zagrożony przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (IUCN). Wysiłki mające na celu ochronę siedlisk i podnoszenie świadomości na temat znaczenia tych zwierząt mają kluczowe znaczenie dla ich przetrwania.
Pomimo wyzwań, przed którymi stoją małpy, nosacz sundajski wykazuje niezwykłą zdolność adaptacji. Istnieje nadzieja, że dzięki ciągłym wysiłkom na rzecz ochrony przyrody i wsparciu ze strony lokalnych społeczności i rządów, te intrygujące naczelne będą nadal rozwijać się w swoim naturalnym środowisku przez przyszłe pokolenia.
Ciekawostki o nosaczach sundajskich
- Nosacz sundajski jest jednym z największych gatunków małp występujących w Azji. Samce osiągają długość ciała od 66 do 76 cm. Samice są o połowę mniejsze.
- Małpy te potrafią nie tylko zwinnie poruszać się po drzewach, ale też pływać.
- Błoniaste stopy i dłonie pomagają im wyprzedzić krokodyle, które są jednymi z ich głównych zagrożeń.
- Nosacze sundajskie są niezwykle rzadkie na wolności i w ogrodach zoologicznych. Nie spotkamy ich w żadnym zoo w Europie.
- Dorosłe nosacze mają kremową twarz. Rodzą się jednak z niebieską. Jej kolor zmienia się na szary, kiedy mają od 2,5 do 8,5 miesiąca.
Pomimo badań prowadzonych przez dziesięciolecia, nadal istnieją pewne aspekty zachowania nosaczy sundajskich, które pozostają tajemnicze. Ich złożona dynamika społeczna, zawiłe wokalizacje i nieuchwytne nawyki w dalszym ciągu intrygują badaczy, podkreślając potrzebę dalszych badań i działań ochronnych.
Źródło: National Geographic.
Szukasz fascynujących informacji na temat świata roślin i zwierząt, odkryć archeologicznych i nieskończonego Wszechświata? Zaprenumeruj magazyn „National Geographic Polska”. Najnowszą ofertę znajdziesz na tej stronie.
